Centrum Badań nad Kulturą i Mentalnością Dawnej Polski
Dyrektor Centrum: prof. dr hab. Bożena Popiołek
Wicedyrektor Centrum: dr hab. prof. UKEN Urszula Kicińska
Sekretarze: dr Karolina Kwaśna, dr Jarosław Pietrzak
Projekt przewiduje powstanie jednostki badawczej afiliowanej przy Instytucie Historii i Archiwistyki Uniwersytetu Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie. W ramach Centrum prowadzone będą – przy współpracy krajowej i międzynarodowej gruntowne badania poświęcone szeroko rozumianej historii kultury i mentalności dawnej Polski ze szczególnym uwzględnieniem epoki przedrozbiorowej. Projekt ten wpisuje się w realizowane od wielu lat przez Katedrę Historii Nowożytnej badania w zakresie antropologii historycznej, historii kultury i mentalności oraz historii rodziny dawnej, których efektem są studia nad rodziną dawną XV-XVIII w., ceremoniałami rodzinnymi, strukturą, historią i kulturą dworów monarszych, magnackich i szlacheckich.
W Instytucie Historii i Archiwistyki już wiele lat temu powstały pionierskie studia poświęcone antropologii historycznej (studia licencjackie i magisterskie), historii rodziny i kultury dawnej Polski (realizowane w ramach specjalności), co zaowocowało skupieniem wokół Instytutu grupy naukowców zaangażowanych w studia nad rodziną i dworami szlacheckimi. Nasze działania naukowe pozwoliły nawiązać szeroką współpracę badawczą z licznymi ośrodkami naukowymi w Polsce i zagranicą, czego efektem były liczne konferencje międzynarodowe i warsztaty naukowe (12 konferencji międzynarodowych), których podsumowaniem jest kilkadziesiąt cennych publikacji oraz trwałe kontakty międzynarodowe (m.in. z badaczami z Aberdeen, Viterbo, Opawy, Preszowa, Pragi, Lwowa i Kijowa) oraz projekty badawcze (granty badawcze NCN). Wyniki badań nad tą tematyką prowadzone przez zespół skupiony wokół Katedry Historii Nowożytnej są znane i wysoko cenione w Polsce oraz wśród naszych zagranicznych partnerów.
Planowane Centrum Badań nad Kulturą i Mentalnością Dawnej Polski ponownie skonsolidowałoby prace badaczy zatrudnionych w Instytucie Historii i Archiwistyki, i pozwoliłby – poprzez uzyskanie dodatkowych środków finansowych z projektów badawczych i grantów – na zaangażowanie w proces badawczy doktorantów i studentów oraz rozszerzenie Zespołu o badaczy zagranicznych. Ponadto Centrum byłoby platformą do podjęcia dyskursu nad dziejami i rolą rodziny w dawnej Polsce (XV-XVIII wiek), co pozwoliłoby ukazać dynamikę zmian w obrębie rodziny i wypracować nowoczesne spojrzenie na wkład jej członków w obrębie różnych grup społecznych w proces kształtowania się kulturowego dziedzictwa dawnej Polski.
Centrum miałoby charakter interdyscyplinarny i ogólnoinstytutowy, i skupiałoby badaczy z różnych katedr naszego Instytutu z możliwością zaproszenia do współpracy badaczy z innych ośrodków.
Planowane zadania:
- interdyscyplinarne badania poświęcone historii kultury i mentalności dawnej Polski (m.in. szeroko rozumianej rodziny dawnej, życia codziennego, tradycji rodzinnych, modeli i wzorców osobowych, edukacji, struktury, kultury i roli dworów i elit społecznych, kultury materialnej epok dawnych),
- ukazanie dynamiki zmian prawnych, kulturowych, ekonomicznych i społecznych w położeniu i roli różnych grup społecznych,
- badania nad zmiennością kultury materialnej,
- upowszechnienie i popularyzacja wyników badań Centrum wśród studentów, nauczycieli, przedstawicieli innych dziedzin w kraju i zagranicą,
- organizacja międzynarodowych konferencji naukowych (co 2 lata), seminariów badawczych i warsztatów edukacyjnych, publikacja wyników badań,
- organizacja seminariów naukowych z udziałem badaczy z ośrodków krajowych i zagranicznych oraz doktorantów i studentów (co pół roku w ramach Krakowskich Spotkań Nowożytniczych),
- publikacja wyników badań w znaczących czasopismach naukowych i edytorstwo źródeł (w otwartym dostępie),
- starania o granty i projekty badawcze.